Dobry słuch pozwalający na swobodną komunikację jest ważny w każdym wieku. Nie tak rzadko jednak nie troszczymy się o niego odpowiednio, a dodatkowo bagatelizujemy pierwsze objawy, które mogą wskazywać na jego pogorszenie. Jak zatem dbać o słuch, co może go pogarszać i gdzie szukać pomocy w razie problemów ze słyszeniem?
Jak działa zmysł słuchu?
Dźwięki, które docierają do naszych uszu, to inaczej fale akustyczne, czyli drgające powietrze. Fale te pokonują drogę przez przewód słuchowy i są odbierane przez błonę bębenkową. Następnie za pomocą młoteczka, kowadełka i strzemiączka – najmniejszych kostek w ludzkim organizmie – są przenoszone do ucha wewnętrznego, gdzie dochodzi do przekształcenia drgania w impuls nerwowy. Ten trafia do ślimaka wypełnionego płynami ustrojowymi, w którym znajdują się komórki rzęskowe. Są one odpowiedzialne za odbiór impulsu nerwowo i przekazanie go do mózgu.
Jakie są przyczyny pogorszenia słuchu?
Jak wynika z raportu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) na temat słuchu, słyszymy coraz gorzej, a do 2050 roku prawie 2,5 miliarda ludzi na całym świecie może zmagać się z ubytkiem słuchu w różnym stopniu. Szacuje się też, że co najmniej 700 milionów będzie potrzebowało dostępu do specjalistycznej opieki oraz innych usług rehabilitacyjnych. Co jednak przyczynia się do pogorszenia słuchu?
Jednym z czynników jest między innymi wiek, przy czym ubytek słuchu pojawiający się u osób starszych jest procesem całkowicie naturalnym. Jak wskazują badania EuroTrak 2016, problemy ze słuchem ma co drugi senior po 74. roku życia i co trzecia osoba w wieku od 65 do 74 lat. Mimo to należy podkreślić, że w związku ze starzeniem się społeczeństwa, liczba osób z niedosłuchem rośnie.
Pogorszenie słyszenia może być również spowodowane innymi czynnikami, a wzrost liczby osób z niedosłuchem w pewnym stopniu jest konsekwencją narażenia na coraz większy hałas wynikający z rozwoju cywilizacyjnego. Ryzyko ubytku słuchu mogą podnosić:
- długotrwałe przebywanie w hałasie – częste przebywanie w miejscach wyjątkowo głośnych lub w których panuje ciągły hałas bez odpowiedniej ochrony w dłuższej perspektywie może przyczynić się do nadwyrężenia narządu słuchu;
- głośne słuchanie muzyki – zwłaszcza przez słuchawki;
- przebyte urazy głowy i ucha – w tym mechaniczne, wypadki oraz zmiany wywołane przez nagłe zmiany ciśnienia podczas nurkowania czy skoków spadochronowych;
- niektóre choroby – takie jak cukrzyca, miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, stwardnienie rozsiane czy otyłość;
- nieleczone lub niedoleczone zapalenia i choroby narządów słuchu – pełne wyleczenie infekcji jest kluczowe dla zapobiegania ubytkowi słuchu;
- powikłania po chorobach dziecięcych – na przykład świnki lub ospy;
- stosowanie niektórych antybiotyków;
- czynniki genetyczne – według szacunków, kilkoro dzieci na 1000 urodzeń może mieć wrodzone wady słuchu.
Jak zadbać o słuch? Najważniejsze zasady
Najprostszym sposobem dbania o słuch jest unikanie źródeł hałasu, długotrwałego przebywania w głośnych miejscach i ograniczenie słuchania muzyki przez słuchawki. Nie zawsze jest to jednak możliwe, dlatego w trosce o jakość słyszenia, warto zapamiętać kilka zasad, które pomogą zachować dobry odbiór dźwięków na dłużej. By zadbać o słuch, należy:
- zmniejszyć głośność radia, telewizora, odtwarzacza muzyki;
- stosować ochraniacze na uszy, zwłaszcza podczas przebywania w hałasie oraz przy pracy w otoczeniu generującym hałas;
- zaszczepić dziecko przeciw różyczce i zapaleniu opon mózgowych;
- zadbać o wczesną diagnostykę narządu słuchu, którą obecnie obejmowane są już niemowlęta;
- zrezygnować z patyczków do czyszczenia uszu i usuwania woskowiny, które w razie potrzeby można zastąpić specjalistycznymi środkami zmiękczającymi woskowinę;
- odbywać regularne wizyty u laryngologa i wykonywać badania słuchu;
- kontrolować przyjmowanie leków ototoksycznych.
Dopełnieniem profilaktyki ubytku słuchu powinna być zdrowa, zbilansowana dieta zawierająca produkty o właściwościach antyoksydacyjnych oraz bogate w witaminy A, C i E.
Zarówno w ramach profilaktyki, jak i w razie wystąpienia objawów sugerujących pogorszenie słuchu, należy skonsultować się z laryngologiem (otolaryngologiem), który zajmuje się leczeniem chorób uszu, gardła czy zaburzeń równowagi. W przypadku uzasadnionego podejrzenia ubytku słuchu, pacjent może zostać skierowany do audiologa w celu dalszej diagnostyki.
