Fosfor w organizmie znajduje się w kościach (85%), mięśniach (6%), w innych tkankach (9%), a tylko 1% fosforu ustrojowego znajduje się w płynie pozakomórkowym. Stężenie fosforu w organizmie ludzkim jest zależne od podaży fosforanów z pokarmami, stopnia ich wchłaniania w przewodzie pokarmowym i wydalania ich z moczem. Fosfor jest niezbędny do produkcji energii, prawidłowego wzrostu kości oraz funkcji mięśni i układu nerwowego. Badanie to jest pomocne w rozpoznawaniu chorób, które mogą być przyczyną zbyt wysokiego lub niskiego poziomu fosforanu Badanie fosfatazy wykonywane jest w celu:
- diagnozowania zapalenia pęcherzyka żółciowego,
- schorzeń wątroby i chorób układu kostnego.
Wskazania do badania
Pomiar stężenia fosforu nieorganicznego (fosfataza zasadowa) przydatny jest w diagnostyce chorób kości, przytarczyc i tarczycy, zaburzeń poziomu witaminy D3 oraz w monitorowaniu u osób poddanych dializoterapii i żywionych pozajelitowo.
Jak się przygotować do badania?
Podstawowe badanie krwi wykonuje się rano i na czczo. Wcześniejsze zjedzenie posiłku mogłoby wpłynąć na wynik badania.
Przebieg badania
Badanie fosfatazy jest proste i szybkie. Krew pobierana jest najczęściej z żyły w zgięciu łokciowym, rzadziej na grzbiecie dłoni lub stopy.
Na rękę zakładana jest opaska (staza). Ucisk ma spowodować napełnienie żył, co ułatwi pobranie krwi. Pielęgniarka może również, poprosić badanego o kilkukrotne zaciśnięcie ręki w pięść i jej rozluźnienie.
Miejsce wkłucia przed pobraniem zostanie zdezynfekowane. Krew pobiera się do sterylnej probówki systemu zamkniętego, próżniowego (zapewnia bezpieczeństwo pacjentowi i osobie pobierającej krew). Najczęściej pobiera się około 2-3 ml krwi, co jest wartością w żaden sposób niezagrażającą zdrowiu człowieka.
Po wyjęciu igły miejsce nakłucia należy ucisnąć gazikiem, aby zatamować krwawienie, po czym zostanie ono zabezpieczone plastrem z opatrunkiem. Nie zaleca się zginania ręki, gdyż może to spowodować powstanie krwiaka w okolicy nakłucia!
Interpretacja wyniku
0,81-1,62 mmol/l (2,5-5 mg/dl)
Dzieci: 1,3-2,26 mmol/l (4-7 mg/dl)
Ciekawostka na temat fosfatazy zasadowej
Jeśli zależy nam na kompleksowej diagnostyce, razem z fosforem nieorganicznym (fosfataza zasadowa), powinniśmy oznaczyć wapń całkowity, wapń zjonizowany i magnez.
Pamiętaj jednak , że wynik badania winien zawsze zinterpretować lekarz. Poziom fosforu nieorganicznego zazwyczaj stanowi jeden z wielu elementów badań.
Charakterystyka badania ALP
Fosfataza alkaliczna (ALP) jest enzymem związanym z procesem wapnienia rozwijających się kości. Znajduje się w kościach, wątrobie i jelitach. Fizjologiczny wzrost aktywności enzymu obserwuje się u wcześniaków, u dzieci w okresie dojrzewania oraz u kobiet w trzecim trymestrze ciąży. Enzym ten wydalany jest wraz z żółcią. Podobnie jak w przypadku wielu enzymów, fosfataza alkaliczna jest glikoproteiną. Fosfataza zasadowa (ALP) należy wraz z gamma-glutamylotranspeptydazą (GGTP), do enzymów związanych z nabłonkiem dróg żółciowych.
Wskazania do badania
Badanie poziomu ALP wykorzystywane jest głównie w diagnostyce chorób kości i wątroby, stosowane jest także do monitorowania leczenia danej choroby wątroby czy choroby kości. Badanie poziomu fosfatazy alkalicznej jest również wykorzystywane w celu monitorowania wpływu leków na pracę wątroby.
Jak się przygotować do badania?
Podstawowe badanie krwi wykonuje się rano i na czczo. Wcześniejsze zjedzenie posiłku mogłoby wpłynąć na wynik badania.
Przebieg badania
Badanie jest proste i szybkie. Krew pobierana jest najczęściej z żyły w zgięciu łokciowym, rzadziej na grzbiecie dłoni lub stopy.
Na rękę zakładana jest opaska (staza). Ucisk ma spowodować napełnienie żył, co ułatwi pobranie krwi. Pielęgniarka może również, poprosić badanego o kilkukrotne zaciśnięcie ręki w pięść i jej rozluźnienie.
Miejsce wkłucia przed pobraniem zostanie zdezynfekowane. Krew pobiera się do sterylnej probówki systemu zamkniętego, próżniowego (zapewnia bezpieczeństwo pacjentowi i osobie pobierającej krew). Najczęściej pobiera się około 2-3 ml krwi, co jest wartością w żaden sposób niezagrażającą zdrowiu człowieka.
Po wyjęciu igły miejsce nakłucia należy ucisnąć gazikiem, aby zatamować krwawienie, po czym zostanie ono zabezpieczone plastrem z opatrunkiem. Nie zaleca się zginania ręki, gdyż może to spowodować powstanie krwiaka w okolicy nakłucia!
Fosfataza alkaliczna (fosfataza zasadowa, ALP) - Interpretacja wyniku
Prawidłowe stężenie fosfatazy alkalicznej jest zależne od wieku pacjenta i wynosi:
- dzieci do lat 9:
- wiek 1-3 lata – 145-320 U/l,
- wiek 4-6 lat – 150-380 U/l,
- wiek 7-9 lat – 175-420 U/l,
- chłopcy 9-19 rok życia:
- wiek 10-11 lat – 135-530 U/l,
- wiek 12-13 lat – 200-495 U/l,
- wiek 14-15 lat – 130-525 U/l,
- wiek 16-19 lat – 48-261 U/l,
- dziewczynki 9-19 rok życia:
- wiek 10-11 lat – 130-560 U/l,
- wiek 12-13 lat – 105-420 U/l,
- wiek 14-15 lat – 70-230 U/l,
- wiek 16-19 lat – 40-136 U/l,
- dorośli:
- 30-120 U/l.
O czym świadczy podwyższony poziom fosfatazy alkalicznej?
Podwyższony poziom ALP obserwuje w chorobach wątroby, takich jak marskość wątroby, nowotwór, wirusowe zapalenie wątroby. Źródłem podwyższonego poziomu ALP może być również nasilenie procesów budowy tkanki kostnej, w wyniku takich schorzeń jak krzywica, choroba Pageta, osteoporoza czy złamanie kości. Wyższy poziom ALP bywa też w przypadkach rozmiękania kości i nadmiernej czynności przytarczyc, zapalenia szpiku, niewydolności nerek i serca, posocznicy oraz w przypadku przerzutów nowotworowych do kości. Niekiedy wzrost aktywności ALP bywa skutkiem przyjmowanych leków.
O czym świadczy obniżony poziom fosfatazy alkalicznej?
Do obniżenia poziomu zasadowej fosfatazy dochodzi najczęściej w wyniku niedożywienia, niedoborów cynku, magnezu, i witaminy C, celiakii, niedoczynności tarczycy, zaburzeń wzrostu kości.
Proszę koniecznie pamiętać o tym, by wynik badania zinterpretował lekarz. Poziom ALP zazwyczaj stanowi jeden z wielu elementów badań.
Co jeszcze warto wiedzieć na temat badania ALP?
- frakcja kostna ALP – 50-60% całkowitej aktywności enzymu,
- frakcja wątrobowa ALP – 10-20% całkowitej aktywności enzymu,
- frakcja jelitowa ALP stanowiąca 30 % całkowitej aktywności enzymu.
Masz więcej pytań? Prosimy o kontakt z CM Karpacz
Laboratorium Analityczne/Pracownia Immunologii
Karpacz, ul. Myśliwska 13
tel. kontaktowy: 883 358 150, 883 358 151
Wykonane wyniki dostępne są dla pacjenta w portalu MPI, w szczególnych przypadkach do odbioru osobistego od poniedziałku do piątku (dni robocze) w godz. 8:00 - 15:00
